BİR SORUDAN FAZLASI | Ne olacak bu ‘Milli Kadro’nun hali? Nerede yanlış yapıyoruz?

Mustafa

Global Mod
Global Mod
Modern futbolda yaşanan değişimleri kendi ekollerine entegre etmeyi başaran ve yeni sistemler geliştiren ülkeler, milletlerarası alanda yakaladıkları başarılarla futbolun bugününü şekillendiriyor. Bu ülkeler ortasında İtalya, Brezilya, İngiltere, Arjantin, Hollanda, Fransa ve İspanya üzere devlerin yanısıra Belçika, Hırvatistan ve Danimarka üzere kaynaklarını verimli kullanıp tepeye oynamaya başlayanlar da mevcut.

Endüstriyelleşen futbol anlayışının ortasında sıkışan ve başarıyı “sadece önündeki maçı kazanmak” olarak goren Türk futbol paydaşları ise yıllardır günü kurtaracak tahlillerle yol almaya çalışıyor. Yeni bir kültür yaratmayı başaramayan futbolumuz; istikrar ve uzun vadeli planlamadan uzak tercihleri ve artık neredeyse rastlantısal hale gelen yabancı kuralı ile hem ulusal ekipler tıpkı vakitte kulüp düzeylerinde daima geri gitmeye devam ediyor.

halbuki ki 1996’da birinci kere Avrupa Şampiyonası’na katılıp kazanılan deneyim oyun tarzımızın oluşmasında değerli rol oynamıştı. Akabinde EURO 2000’de çeyrek final sevinci yaşadık. ondan sonrasında ‘Dünya Üçüncülüğü’ ile futbolumuzda bir ihtilale imza attık. EURO 2008’de ise finalin kapısından döndük.

Ancak 2008 daha sonrası ise işler hiç istediğimiz üzere gitmedi. EURO 2012’ye iştirak sağlayamadık. Akabinde kontenjan fazlası avantajı ile katıldığımız EURO 2016 ve EURO 2020’de makûs sonuçlar… Ortalarda kaçan Dünya Kupası biletleri de eforu.


UEFA ULUSLAR LİGİ’NDE KÜME DÜŞTÜK!

Geriye yanlışsız gidiş UEFA Uluslar Ligi’nde ise tam manasıyla çöküşün yaşanmasına niye oldu. 2018’de B Ligi’nde İsveç ve Rusya ile birebir kümede yer alan Ulusallar, 4 maç sonunda topladığı 3 puanla kümesi son sırada tamamladı. Yapılan format değişikliği niçiniyle de küme düşmekten kurtulduk. 2020’de B Ligi’nde Macaristan, Rusya ve Sırbistan kümesinde yer alan Ay Yıldızlılar, 6 puanla sonuncu oldu ve bu sefer C Ligi’nin yolunu tuttu. Şayet son maçta Macaristan’ı yenebilseydik kümeden önder olarak çıkıp Dünya Kupası için play off oynama talihini da yakalayacaktık.

2022-23 döneminde ise Türkiye, C Ligi’nde Lüksemburg, Litvanya ve Faroe Adaları’nın olduğu kümede yer aldı. Doğal olarak kümenin favorisi olan Ulusallar, 13 puanla kümesi önder tamamlayıp bir üst lige çıkmayı başardı. Ancak FIFA sıralamasında 93’üncü sırada olan Lüksemburg’a karşı kendi konutumuzda alınan birliktelik ve en son Faroe Adaları (Sıra 125) mağlubiyeti, hezimetten de öte oyun olarak bu iki kadroya alanda domine edilmek ‘Nerede yanılgı yapıyoruz?’ sorularının yükselmesine niye oldu.

Peki, gelinen bu süreçte niye bir türlü başarıyı yakalayamıyoruz? Dünyaca tanınmış kadrolarda oynayıp başarılı olan futbolcularımız niye birebir başarıyı Ulusal Takım’da gösteremiyor?


‘İSTİKRAR İKLİMİ YOK’

Konuyla ilgili görüşlerine başvurduğum Spor Müellifi Uğur Meleke, “Türk futbolunda istikrar iklimi ne yazık ki yok” dedi ve şu yorumda bulundu:

“Örneğin 2008 ve daha sonrası Fenerbahçe’nin Şampiyonlar Ligi’nde çeyrek finali var. Akabinde Galatasaray da çeyrek finali gördü ve Beşiktaş ise UEFA Avrupa Ligi’nde çeyrek finalde elendi. Avrupa’nın beş büyük liginde 25 kadar oyucumuz var. Özetle hem kulüp birebir vakitte oyuncu bazlı ilerlemeyi sürdürdük. Lakin Ulusal Takım’a bu muvaffakiyet yansımıyor. Son devirde alınan sonuçlar ve başarısızlık ikliminin temel niçini de teknik yönetici seçiminin başarısızlığı…”

‘FUTBOLUMUZ HAYATIMIZIN BİR YANSIMASI’


Spor Muharriri Uğur Vardan ise “Gel-gitli bir toplumsal yapıya paralel olarak futbolumuz, daima ileri geri dalgalanmakta ve ortalama bir yol çizememekte” dedi ve ekledi:

“‘Dar Alanda Kısa Paslaşmalar’ sinemasının o ünlü motto’sunu bir sefer daha hatırlayalım; ‘Hayat kötü biçimde futbola benzer’… Türkiye’deki siyasi kültür, eğitim, bireylerin problemlere bakışı, öfke denetimlerimiz, ekonomik durumumuz; hepsi fakat hepsi aslında futbolumuz üzeredir. Süreklilik arz etmez, uçlarda dolaşır, kimi vakit epeyce başarılı oluruz, kimi vakit tabanı görürüz. Kurumsallaşma yoktur, sistem ortasında her yeni gelen eskiyi reddeder, devamlılık ve prensiplere bağlılık gözlenmez… Futbolumuz da hayatımızın bir yansıması yani. 1954’ten daha sonra birinci defa 2002’de Dünya Kupası’na katılırız ve ‘Üçüncülük’ unvanıyla döneriz lakin bir daha sonraki turnuvaya gitmek için Letonya pürüzüne takılırız. Toparlarsak aslında gel-gitli bir toplumsal yapıya paralel olarak futbolumuz daima ileri geri dalgalanıyor. Gerçek ve akılcı bir yol çizmeyi bir türlü başaramıyor. Pek de başaracak üzere durmuyor.”

‘KUNTZ’UN CV’Sİ ULUSAL KADRO İÇİN KÂFİ DEĞİL’


2000’den beri Ulusal Kadro’yu yedi farklı isim çalıştırdı. Fatih Terim, Şenol Güneş, Ersun Yanal, Abdullah Avcı, Guus Hıddınk, Mircea Lucescu ve Stefan Kuntz… Şu an Kuntz bakılırsavine devam ediyor olsa da alınan son Faroe Adaları mağlubiyeti daha sonrası bakılırsavi bırakması konusunda büyük bir kamuoyu baskısı var. Teknik yönetici konusundaki istikrarsızlık Ulusal Takım’ı nasıl etkiliyor? Örneğin Kuntz yarın bakılırsavi bıraksa tüm problemler çözülecek mi?

“Kuntz giderse tüm sıkıntılar olağan olarak tam manasıyla tahlile kavuşmaz” diyen Uğur Meleke, öte yandan Kuntz’un teknik yöneticilik CV’sinin bu düzeydeki bir ulusal grup için kâfi olmadığının altını çizdi:

“Resme geniş bakarsak son senelerda başarısız bir Türk Ulusal Ekibi tablosu ortaya çıkmış olsa da son 13 büyük turnuvanın altısına katılma başarısı gösterdik. Bilhassa son iki Avrupa Şampiyonası’na üst üste gittik. Ulusal Kadro için Avrupa’nın en yeterli 24 ekibinden biri diyebiliriz hatta oyuncu kıymetlerine bakarsak tahminen en düzgün 15 kadrosundan biriyiz. Fakat şu an Stefan Kuntz’un teknik yöneticilik CV’si bu düzeydeki bir ulusal kadro için kâfi değil. Fenerbahçe Jorge Jesus’u getirebiliyorsa ya da daha evvel Bilic, Lucescu ve Mancini ülkemize gelebiliyorsa bir daha bu düzeydeki birini Ulusal Takım’ın başına getirebiliriz. Örneğin şu an Marcelo Bielsa ve Rafael Benítez üzere isimler boşta…”


‘KUNTZ’UN GİTMESİ PROBLEMLERİ ÖRTMEZ’

Uğur Vardan da “Kuntz’un gitmesi gereğince açık olan meselelerin üzerine örtmez, kısa vadeli hayaller ve tahlil yaratır” tabirlerini kullandı ve şöyle ayrıntılandırdı:

— esasen ‘Uluslar Ligi’ zorlama bir turnuvadır. Futbolun kapital bir meta olarak sistem tarafınca yeni bir kullanım biçimidir. “Hazırlık maçı yapacağınıza bir turnuva olsun, ortada az biraz gelir kaynağı elde edilir, klasik turnuvalara iştirak için de yeni talih kapıları aralanır”ın alandaki tabiridir. Ayrıyeten bir tıp ‘Green card’ için ‘Uluslar Ligi’ne mi muhtaçlık var? Özetle bu kıymetsiz turnuvayı ve kümesini birinci sırada bitirmesi son derece olağan bir kadrosu bile tartışır hale getirdik.

— Son iki maçta hem sakatlar fazlacatu tıpkı vakitte aslına bakarsan liderlik bir manada garantiydi ve ortada bir motivasyon yoktu. Faroe Adaları ise itibar için oynadı, İskandinav ruhundaki inatçı ve mücadeleci karakterleriyle de amaçsız Türkiye’yi yendiler. Ayrıca bizim futbol tarihimiz bu biçimde tökezlemelerle doludur. Önümüzdeki yeni turnuvalarda gerçek ölçüleri ortaya çıkar, mümkün başarısızlıkta aslına bakarsanız her vakit yaptığımız üzere faturaya keser, kadrosu yeni bir teknik yöneticiye teslim eder, iki-üç maç daha sonra ona da “Gitsin”, “İstifa etsin” deriz. Kelamın özü Kuntz’un gitmesi gereğince açık olan problemlerin üzerine örtmez, kısa periyodik hayaller ve tahlil yaratır lakin ortada olmayan bir sistemin açmazları, kim gelirse gelsin bir tabiat kanunu üzere kendini hatırlatır ve yenidenlayıp gider…


SÜREKLİ DEĞİŞEN YABANCI KURALI FUTBOLUMUZU NASIL ETKİLİYOR?

Türk futbolunda her dönem bitmek bilmeyen bir yabancı kuralı sorunsalı hâkim… Sineması biraz geri sardığımızda 1995 öncesinde Türkiye liglerinde oynayan yabancı oyuncu sayıları katı sınırlamalar sebebiyle çok düşüktü. ‘Bosman Kuralları’ daha sonrasında başlayan hareketlilik ülkemizde hem bu sayının artmasına tıpkı vakitte kısıtlama formlarının çoğunlukla değişmesine niye oldu. Örneğin kural son 10 dönemde 10 defa değişime uğradı.

‘MİLLİ KADRO DERDİMİZ YAPAY, HERKESİN KAYGISI TUTTUĞU TAKIMLAR’

“Sorun yabancı kuralı üzerinde sayısal olarak oynanarak çözümlenecek cinsten bir sorun değil” diyen Uğur Vardan, “Multi-kültürel bir dünyada futbol en iç içe geçmiş spor kısımlarından biridir. Sıkıntı aldığın kadar dışarıya da futbolcu ihraç edebilme kapasitendedir” dedi ve şu biçimde devam etti:

— Bu alışverişi yakın yüzdelerle yaptığında aslına bakarsanız belirli standartlarda, tahminen bir çizgiye sahip bir ulusal ekibin ortaya çıkması neredeyse doğal bir formda gerçekleşebilir. Fakat bizdeki günü, anı, şimdiki vakti kurtarma uğraşı ve bütün bileşenleriyle (kulüp idaresi, medya ve taraftar) sabırsız görünen futbol kültürü yardımıyla yeni kısımların yeşermesine, filizlenmesine, uzunluk atmasına müsaade vermiyor. Hal bu biçimde olunca da Avrupa’nın üst liglerinde miadını doldurmuş yıldızlar transfer edilerek durum kurtarılıyor. Oradan gelen yaşlı yıldızlarsa teknikleri, birikimleri, futbol bilgi ve görgüleriyle ‘mücadeleci ve fizikî açıdan zorlu’ olduğu tez edilen bu ligde epeyce rahat top oynayabiliyor.

— Öte yandan bütün mantalite kazanmak üzerine kurulduğu için de yerli oyuncuların bu sistemde tutunması güç; zira birinci yanılgıda fatura onlara yüklüce çıkarılıyor, çabucak gruptan gönderilmesi ve yerine yabancı oyuncu getirilmesi isteniyor. Milli Takım’a ait telaşlar ise yalnızca maçların oynandığı devir ve bilhassa alınan makûs sonuçların akabinde gündeme geliyor lakin çabucak akabinde kaldığı yerden başlayan lig yarışı sorunları unutturuyor; herkes tuttuğu ekibe odaklanıyor. Yani aslında Ulusal Takım’a ait kaygılar ve sızlanmalar bence yapay; zira her insanın sıkıntısı kendi ekibi ve kadrosunun aldığı sonuçlar. Ayrıyeten Ulusal Ekip için havuz aşikâr ancak kulüp gruplarında paranın satın aldığı mutluluklar ön planda. Formül de aşikâr; beğenmediğin oyuncuyu yolla, yenisini getir ve bu biçimdelikle sıkıntıları çözdüğünü düşün.


‘YENİ KUŞAĞIN FUTBOLCU MANTIĞINDA ‘AİDİYET’ DEĞERLİ BİR KRİTER DEĞİL’

Türk futbolunun en büyük problemlerinden biri de yerli oyuncunun hayli fazla yetişmiyor olması… Pekala, niye yerli oyuncu yetiştirme konusunda fazlaca gerideyiz?

Bu soruma Uğur Vardan, “Bu sistem yarını önemsemediği sürece yeni futbolcuları, genç yetenekleri yetiştiremez; ortaya çıkaramaz” yanıtını verdi ve şu noktaların altını çizdi:

— Genç bir oyuncunun yetişmesi uzun müddetli bir yapımın tabiri. Bunun için sabır, itimat, müsamaha gerekiyor. Ayrıyeten şöyleki bir durum da var; yeni jenerasyonun futbolcu mantığında ‘aidiyet’ o derece değerli bir kriter değil. Genç bir oyuncu, potansiyel yıldız ışığını üzerinde taşıdığını düşündüğü andan itibaren yurtdışına gidip orada oynamanın yollarına bakıyor. Bu durum alandaki cüret ve özgüven üzere hayatta da birebir vasıfları yansıtma uğraşı içeriyor.

— Gencecik bir futbolcu, yurtdışına gidiyor, farklı ekiplerde forma giyiyor, farklı kültürlerin süzgecinden geçiyor, farklı ülkeleri, kentleri tanıyor; kusursuz bir serüven bu. örneğin Enes Ünal’ı bu açıdan epey takdir ediyorum… Toparlarsak bu sistem yarını önemsemediği sürece yeni futbolcuları, genç yetenekleri yetiştiremez; ortaya çıkaramaz. Ancak dışarıdan bakan ve harekete geçen gözler bu işi üstlenir ve Zeki Çelik ya da Merih Demiral üzere isimleri alır, işler ve hazır hale getirir.

‘OYUNCU YETİŞTİRME KADAR TEKNİK ADAM YETİŞTİRME DE SIKINTILI’


Futbolcu yetiştirme kadar geliştirmede de problemlerin olduğu gözle görülüyor. Örneğin Muhammed Demirci başta olmak üzere “star olacak” denilen bir fazlaca futbolcu bekleneni veremedi. Bu noktada ‘niçin futbolcuları geliştiremiyoruz?’ sorusunun karşılığı da çok kıymetli…

Bu mevzuda Uğur Meleke, baş aktörlerin teknik yönetici olduğunu ve teknik adam yetiştirmede de badireler yaşadığımızı lakin son devirde bir dönüşüm olduğuna dikkat çekti:

— Şu an ligimizde 40-50 yaş ortası yeni kuşak, yabancı lisan bilen ve kendini geliştiren yerli teknik yöneticilerimiz var. Bu sorunun teknik adam kalitesinin artmasıyla azalacağını düşünüyorum. Dünyanın her yerinde Muhammed Demirci üzere oyuncular var. Yani her oyuncu alt yaş kümesinde parladığında üst yaş kümesinde tıpkı düzeye gelemeyebiliyor. Dele Alli 20 yaşındayken İngiltere’nin en büyük yeteneği olacağı düşünülüyordu, 26 yaşında Muhteşem Lig’e geldi. bu biçimde örnekler hayli fazla, o niçinle bu türlü bakıp enseyi karartmamak lazım.

— Ama bizde oyuncu yetiştirme ve geliştirme haricinde Avrupa’da yetişmiş Türk oyuncuları Ulusal Ekibe kazandıramama sorunu da var. Örneğin, Yusuf Demir ve Ercan Kara, Rapid Wien’de çıkış yaptıkları vakit A Ulusal Ekip teklifini onlara yaptık mı, yapmadık mı hâlâ resmi bir açıklama yok. Ümit Ulusal Kadro seviyesinde Yusuf’a gittik ancak tercihini yapmıştı diyorlar, olabilir. Ferdi Kadıoğlu Hollanda, Salih Özcan ise Almanya Ümit Ulusal Ekiplerini seçmişti lakin daha sonra tercihleri Türkiye oldu. Bu durum bile ne kadar makûs bir idare olduğunu gösteriyor.

EURO 2024’E KATILABİLİR MİYİZ?

Bir-iki ay daha sonra Dünya Kupası başlayacak ve biz bir daha turnuvada yokuz. Ulusal Kadro’nun konsantresi büsbütün 2024 Avrupa Şampiyonası üzerine şurası. Pekala, 2024’teki turnuvaya katılabilme bahtımız nedir?

“Avrupa Şampiyonaları 24’lü olduktan daha sonra artık bütün turnuvalara katılmamız lazım” diyen Uğur Meleke, “Arnavutluk, Kuzey Makedonya ve İrlanda’nın gittiği turnuvada her vakit olmamız lazım. aslına bakarsanız 10 kümede birinci ikilerin hepsi bilet alacak. Bizim de her vakit birinci ikiye girecek düzeyde olmamız gerekiyor. Euro 2016 ve 2020’ye gittik, 2024’e de gitmemiz gerekiyor. Makûs bir teknik yöneticimiz olsa bile şu ortamda dahi gidemezsek bu büyük bir başarısızlık olur” sözlerini kullandı.

Okumaya devam et...