ABD’nin 2001’den beri devam etmekte olan işgali bitmiş oldurme sonucu almasının akabinde, 2021’in ağustosunda Afganistan’da idaresi ele geçiren Taliban, ortadan geçen bir yıllık vakit zarfında ülkede hâlâ istikrarı sağlamaya çalışıyor. Yaklaşık 40 milyonluk nüfusun kahir ekseriyetinin ekonomik kriz, açlık ve doğal afetlerle boğuştuğu ülkede, on yılların üst üste birikmiş sorunlarından yakın vadede kurtuluş ümidi görünmüyor. kolay halkın Taliban iktidarından beklentisi ise eğitim, sıhhat ve istihdam üzere temel alanlarda ilerleme kaydedilmesi.
Siyasi gözlemcilerin ortak kanaatine bakılırsa, Taliban’ın şimdiye kadar kaydettiği en net muvaffakiyet, ülkede güvenliğin sağlanmış olması. Vakit zaman yaşanan intihar akınlarının bile ülke ortalamasının epeyce altına düştüğü kaydedilirken, kriminal olaylarda da önemli bir azalma görülüyor.
MUHATAPLIK SORUNU
Taliban idaresi, iktidarı teslim almasından bu yana memleketler arası sistem nezdinde muhataplık meselesini çabucak hemen çözemedi. Çin, Rusya, İran üzere fazlaca sayıda ülke Taliban heyetlerini topraklarında ağırlasa da, resmî tanıma ve tam diplomatik münasebetleri tesis etme noktasında Afganistan hâlâ istediğini bulabilmiş değil. İmzalanan ekonomik mutabakatların kapsamı ve mühletini yakından etkileyen bu durum, Taliban idaresinin halka dönük yüzünde hayal kırıklıklarını tetikliyor.
GEÇMİŞİN DERSLERİ
1996-2001 içindeki birinci Taliban iktidarıyla kıyaslandığında, mevcut idarenin dünyaya karşı son derece açık, geçmişin yanlışlarından ders çıkarmaya meyilli ve Afgan halkıyla itimat aslına dayalı bir ilgi kurmaya niyetli olduğu da kaydediliyor. Toplumsal medyadaki paylaşımların da beslediği bu yeni imajı, Taliban idaresi, milletlerarası arenada nabız yoklarken çoğunlukla kullanıyor. Öte yandan, örgüt ortasında idare üslubunun pratikleri ve teorinin uygulamaya dökülmesi konusunda vakit zaman görüş ayrılıkları yaşandığı da biliniyor.
“Kadın konusu, istismar alanı”
Uluslararası basının Taliban iktidarını en hayli eleştirdiği bahislerin başında, Afgan bayanların toplumsal hayattaki pozisyonu geliyor. Bayanların başşehir Kabil ve başka kentlerle düzenlediği şovlar dünya medyasında süratli bir biçimde manşet olurken, Taliban idaresi, bu mevzunun istismar edildiğini belirtiyor. Afgan hanımının pozisyonunu tartışırken ülkenin geleneklerinin kesinlikle dikkate alınması ve küçük bir azınlık üzerinden genellemeci değerlendirmeler yapılmaması gerektiğini belirten Taliban ideologları, Afganistan’daki bayanların hiç bir haklarından yoksun edilmediğini savunuyor.
Siyasi gözlemcilerin ortak kanaatine bakılırsa, Taliban’ın şimdiye kadar kaydettiği en net muvaffakiyet, ülkede güvenliğin sağlanmış olması. Vakit zaman yaşanan intihar akınlarının bile ülke ortalamasının epeyce altına düştüğü kaydedilirken, kriminal olaylarda da önemli bir azalma görülüyor.
MUHATAPLIK SORUNU
Taliban idaresi, iktidarı teslim almasından bu yana memleketler arası sistem nezdinde muhataplık meselesini çabucak hemen çözemedi. Çin, Rusya, İran üzere fazlaca sayıda ülke Taliban heyetlerini topraklarında ağırlasa da, resmî tanıma ve tam diplomatik münasebetleri tesis etme noktasında Afganistan hâlâ istediğini bulabilmiş değil. İmzalanan ekonomik mutabakatların kapsamı ve mühletini yakından etkileyen bu durum, Taliban idaresinin halka dönük yüzünde hayal kırıklıklarını tetikliyor.
GEÇMİŞİN DERSLERİ
1996-2001 içindeki birinci Taliban iktidarıyla kıyaslandığında, mevcut idarenin dünyaya karşı son derece açık, geçmişin yanlışlarından ders çıkarmaya meyilli ve Afgan halkıyla itimat aslına dayalı bir ilgi kurmaya niyetli olduğu da kaydediliyor. Toplumsal medyadaki paylaşımların da beslediği bu yeni imajı, Taliban idaresi, milletlerarası arenada nabız yoklarken çoğunlukla kullanıyor. Öte yandan, örgüt ortasında idare üslubunun pratikleri ve teorinin uygulamaya dökülmesi konusunda vakit zaman görüş ayrılıkları yaşandığı da biliniyor.
“Kadın konusu, istismar alanı”
Uluslararası basının Taliban iktidarını en hayli eleştirdiği bahislerin başında, Afgan bayanların toplumsal hayattaki pozisyonu geliyor. Bayanların başşehir Kabil ve başka kentlerle düzenlediği şovlar dünya medyasında süratli bir biçimde manşet olurken, Taliban idaresi, bu mevzunun istismar edildiğini belirtiyor. Afgan hanımının pozisyonunu tartışırken ülkenin geleneklerinin kesinlikle dikkate alınması ve küçük bir azınlık üzerinden genellemeci değerlendirmeler yapılmaması gerektiğini belirten Taliban ideologları, Afganistan’daki bayanların hiç bir haklarından yoksun edilmediğini savunuyor.